Historia prania - środki i narzędzia do sprzątania na przestrzeni lat

Początki prania

Potrzebę oczyszczania własnych ubrań z zabrudzeń dostrzegano już od dawna. Na samym początku jedynymi działaniami podejmowanymi w celu utrzymania czystości odzieży było płukanie ich w zimnych strumieniach czy jeziorach. Zauważono jednak, że samo opłukiwanie przynosi raczej słabe efekty. Zaczęto poszukiwać innych metod na pozbycie się bardziej uporczywych plam, których nie dało się wywabić jedynie wodą. Sposobem na ich zlikwidowanie miało być chociażby pocieranie tkaniny piaskiem. Dzięki swoim właściwościom i szorstkości piasek sprawiał, że brud oddzielał się od tkanin. Inną metodą było uderzanie swoimi ubraniami o skały czy kamienie. Ta metoda także miała za zadanie wywabić plamy za pomocą siły tarcia. 

Kijanki

Kolejnym etapem w rozwoju historii prania były kijanki. Jest to najstarsze narzędzie do prania, używane w Polsce i innych krajach Europy.  Używano ich do prania w wodach czy jeziorach. Kijanka to narzędzie, przybierające postać kija lub łopatki. Pranie za pomocą kijanki polegało na ciągłym uderzaniu tym narzędziem zabrudzonego materiału, a następnie spłukiwanie go wodą. W ten sposób cząsteczki brudu mechanicznie wydostają się spomiędzy włókien. Do wywabiania plam zaczęto stosować pierwowzory mydła. Na początku rolę środków czyszczących odgrywały między innymi mieszanki popiołu roślinnego i łoju. Biorąc pod uwagę to, jakie udogodnienia mamy obecnie (np. chusteczki wyłapujące kolor dostępne tutaj: https://eurochemia.com/78-chusteczki-wylapujace-kolor czy płyny do płukania) stosowanie tego typu substancji wydaje się być nie do pomyślenia. Za pomocą kijanek prano tkaniny grube, odporne na uszkodzenia, te bardziej delikatne wymagały starannego prania w rękach. Ciekawe były zwyczaje dotyczące stosowania kijanek. Nie można było ich używać podczas Wielkiego Tygodnia, oktawy Bożego Ciała oraz Zaduszek, gdyż “woda mogła pryskać duszom w oczy”. Kijanki stosowano nawet do lat 60-tych XX wieku!

Balia i tarka

Były to kolejne wynalazki usprawniające pranie. Z czasem przestano chodzić nad strumienie by wyprać swoje rzeczy, a zaczęto prać ubrania ręcznie w naczyniach o dużej pojemności. Dostrzeżono, że z pozbywaniem się zabrudzeń zdecydowanie lepiej radzi sobie ciepła woda niż zimna. Wynalazek tarki do prania powstał dopiero w XVIII wieku. To wtedy tworzono pierwsze jej prototypy. Najstarsze z nich zbudowane były z drewna z wyciętymi karbami. W późniejszym okresie narzędzie to ulepszano i wyrabiano z blachy, porcelany, a w XX wieku z marmuru i szkła! Materiał ten otoczony był drewnianą lub metalową prostokątną ramą. Tary wkładano do balii z ciepłą wodą, przeznaczoną do prania. Zanim zaczęto prać poprzez pocieranie zabrudzonej odzieży o tarkę, tkaniny namaczano. Wyprane tkaniny płukano w czystej wodzie, a następnie suszono na świeżym powietrzu. Pranie w balii przy pomocy tarki było jednak czasochłonne i uciążliwe. Potrzebna była siła do wlania ciepłej wody, a następnie jej wylania. Mimo to, tara została wyparta dopiero przez pralkę, a niektóre gospodynie używały jej nawet w drugiej połowie XX wieku. 

Pralka

Pierwsza pralka została zbudowana w 1851 roku. Jej konstrukcja polegała na zastosowaniu dwóch pofałdowanych płyt, które pocierały o siebie po pociągnięciu specjalnej dźwigni. Do jej działania wykorzystano parę wodną. W 1858 roku powstała pralka rotacyjna, która usuwała brud przez poruszanie odzieży w wodzie wymieszanej z rozpuszczonym mydłem. Na przestrzeni lat do pralek dodawano różne usprawnienia, takie jak np. wyżymaczka czy suszarka. 

Pralki napędzane elektrycznie konstruowano od 1899 roku. Do konstrukcji wprowadzano kolejne zmiany, modyfikacji uległy budowa i położenie bębna pralki, dodawano wentylatory, by zapobiec przegrzaniu się urządzenia, pracowano nad nowocześniejszymi silnikami i mechanizmami rozruchowymi. W 1918 roku wynaleziono detergent, który zminimalizował konieczność tarcia tkaniną w celu pozbycia się brudu. Ten wynalazek spowodował, że tarki przestały już być tak popularne. 

Pod koniec lat 30. XX wieku. powstała już pralka z funkcjami takimi jak pranie, płukanie, wirowanie, ustawienie szybkości obrotów lub temperatury wody. W kolejnych latach powstawały urządzenia umożliwiające także suszenie ubrań od razu po ich wypraniu. Pojawiały się nowe konstrukcje pralek, ładowane od góry. 

W Polsce pralki pojawiły się jednak dopiero w latach 50. XX w. 

Początki proszku

Obecnie wszystkie pralki dostępne na rynku są w pełni automatyczne, za wykonywane działania odpowiada programator, możliwe jest regulowanie ilości wody i jej temperatury, w zależności od rodzaju tkaniny, którą chcemy wyprać. Znacząco zmieniły się także stosowane środki. Początkowe pranie w zimnej wodzie obecnie nie jest spotykane. Dopiero w XX wieku odkryto, że pranie w mydle nie przynosi oczekiwanych efektów i tworzono środki do prania, mające odmienne właściwości. Mydła naturalne zaczęto zastępować syntetycznymi środkami, które mogą jednocześnie wybielać, usuwać plamy i zmiękczać tkaniny. 

Inne detergenty 

W czasach współczesnych mamy do czynienia z wieloma produktami, które mają usprawnić pranie. Wysokiej jakości proszki do prania, zapachowe płyny do płukania czy wiele innych środków. Jedną z nowszych rzeczy dostępnych na rynku są chusteczki wyłapujące kolor. Obecnie nawet jeśli segregujemy pranie może się zdarzyć, że dana tkanina farbuje bardziej niż inne. Nie chcemy przecież aby nasze ulubione szare bluzki stały się fioletowo-różowe. Chusteczki do prania pomagają zapobiec temu problemowi. Barwnik zostaje wyłapany przez mikrowłókna i zatrzymany w chusteczce, przez co nie osiada na tkaninie i nie przyczynia się do jej zniszczenia. 

Dodatkowo obecnie środki do prania zastępowane są przez różnego typu kapsułki, żele i płyny. Spotykane są nawet zapachowe perełki do prania! Szeroki asortyment tego typu produktów oferuje sklep internetowy Eurochemia. Producenci środków chemicznych nie pozostają głusi na potrzeby konsumentów i na rynku poza klasycznymi środkami zaczynają być obecne także te proekologiczne i hipoalergiczne. 

Ze względu na duże udogodnienia związane z praniem i ogromną różnorodność środków do prania niemal każdy może wybrać coś dla siebie. Różnorodne zapachy, formuły i przeznaczenia dostępnych obecnie produktów sprawiają, że pozbycie się plam i dbanie o nasze ulubione ubrania jest zdecydowanie łatwiejsze!